Τι είναι η φαντασία;
Φαντασία ονομάζουμε την ικανότητα σχηματισμού μιας εικόνας στο μυαλό μας, που δεν υπάρχει στον πραγματικό κόσμο και δεν γίνεται αντιληπτή με τις αισθήσεις μας. Μέσω της φαντασίας ο νους χτίζει νοερές σκηνές για αντικείμενα η γεγονότα, που δεν υπάρχουν, δεν είναι παρόντα ή έχουν συμβεί στο παρελθόν.
Μέσω αυτής της ικανότητας μπορούμε να εξερευνήσουμε το παρελθόν και να οραματιστούμε το μέλλον. Παίζει σημαντικό ρόλο στη ψυχική μας υγεία και χάρη σε αυτή μπορούμε να δώσουμε μια θετική προσέγγιση στις εμπειρίες μας. Είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για την αναδημιουργία και αναδιαμόρφωση του κόσμου και της ζωής μας.
Για να φτιάξουμε ένα καλύτερο αύριο πρέπει πρώτα να το φανταστούμε.
Τι είναι η δημιουργικότητα;
Η δημιουργικότητα είναι η πράξη της δημιουργίας στον πραγματικό κόσμο, ενώ η φαντασία ασχολείται με «εξωπραγματικές» σκέψεις που είναι ελεύθερες από τα όρια της πραγματικότητας. Ως δημιουργικότητα ορίζεται η δημιουργία ιδεών ή προϊόντων που μπορεί είναι ταυτόχρονα πρωτότυπα και πολύτιμα. Μας επιτρέπει να βλέπουμε και να λύνουμε προβλήματα πιο ανοιχτά και με καινοτομία. Διευρύνει τις προοπτικές μας και μπορεί να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε προκαταλήψεις και πεποιθήσεις που μας κρατούν στάσιμους.
Η κύρια διαφορά μεταξύ φαντασίας και δημιουργικότητας είναι το γεγονός ότι η φαντασία είναι η πράξη της σκέψης πραγμάτων που δεν υπάρχουν, ενώ η δημιουργικότητα είναι η χρήση της φαντασίας για να δημιουργήσουμε κάτι.
Η φαντασία και η δημιουργική σκέψη στην πορεία της ζωής κρίνονται απαραίτητες για…
- την εφαρμογή της γνώσης
- την επίλυση προβλημάτων
- την ενσωμάτωση της εμπειρίας
- την κατανόηση της πραγματικότητας
- την αντιμετώπιση του απροσδόκητου
- την εξέλιξη της τωρινής σκέψης σε νέες καταστάσεις
- την αξιοποίηση πληροφοριών με νέους τρόπους
- τον πειραματισμό με νέες έννοιες
- την ευέλικτη σκέψη
- την εκτίμηση αξιών και των τρόπων που εφαρμόζονται
- την αλλαγή και διαχείριση του κόσμου
- την κατανόηση των άλλων ανθρώπων
Που βοηθά όμως το φανταστικό παιχνίδι των παιδιών;
.. στην κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη
- Ως άλλοι χαρακτήρες τα παιδιά εξασκούν πώς είναι να είσαι κάποιος άλλος. Αυτό τα βοηθά να αναπτύξουν ενσυναίσθηση και κατανόηση για τους άλλους ανθρώπους.
- Ενισχύεται η αυτοεκτίμηση του παιδιού, δίνοντάς του την αυτοπεποίθηση ότι μπορεί να καταφέρει να είναι ό,τι θέλει και φαντάζεται.
- Η συνεργασία, η διαπραγμάτευση και ο επιμερισμός των ευθυνών εξασκούνται όταν τα παιδιά παίζουν με παρέα στο φανταστικό παιχνίδι τους.
.. στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας
- Στην ανακάλυψη και την εφεύρεση νέων πραγμάτων.
- Στην κατανόηση διάφορων ειδών τέχνης
- Στην απεικόνιση χαρακτήρων και καταστάσεων από βιβλία και ταινίες.
.. στην φυσική ανάπτυξη
- Άσκηση και ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων.
- Καθώς τα παιδιά παίζουν, χρησιμοποιούν μικρές κινητικές δεξιότητες, όπως αναρρίχηση και άλμα, καθώς προσποιούνται ότι είναι ζώα, υπερήρωες και πολλά άλλα.
- Καθώς παίζουν με χρήματα και νομίσματα, ντύνουν κούκλες με ρούχα και παίζουν με αυτοκίνητα ή μινιατούρες, εξασκούν λεπτές κινητικές δεξιότητες.
.. στην γλωσσική ανάπτυξη και στις δεξιότητες επικοινωνίας
- Η ενασχόληση με το φανταστικό παιχνίδι επιτρέπει στα παιδιά να υποδύονται καταστάσεις που βλέπουν καθημερινά ή φαντάζονται από παραμύθια. Μπορεί να υποδύονται γονείς, άλλα άτομα που βλέπουν ή χαρακτήρες από ταινίες. Όταν το κάνουν αυτό, τα παιδιά πειραματίζονται με τη γλώσσα και το λεξιλόγιο, μαθαίνουν πώς να χρησιμοποιούν τις λέξεις κατάλληλα και να επικοινωνούν με τους συνομηλίκους τους.
- Εξασκούνται στις δεξιότητες ακρόασης και μαθαίνουν το νόημα πίσω από τις λέξεις. Ενισχύεται επίσης η σύνδεση μεταξύ γραπτών και προφορικών λέξεων.
.. στην ικανότητα επίλυσης προβλημάτων
- Όλα τα είδη δημιουργικών ικανοτήτων επίλυσης προβλημάτων εφαρμόζονται κατά τη διάρκεια του φανταστικού παιχνιδιού. Θα μπορούσε να είναι η επιλογή υλικών για την κατασκευή ενός φρουρίου ή η δημιουργία κάτι καινούργιου από κοινά οικιακά υλικά. Περιλαμβάνει επίσης τη διαχείριση προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, όπως δύο παιδιά να θέλουν τον ίδιο ρόλο ή κάτι να μην πάει καλά στο υποκριτικό τους σενάριο.
Τη φαντασία ευνοούν..
- η περιέργεια
- η αισιοδοξία
- ο πλούτος εμπειριών
- η διγλωσσία
- η επιμονή, ο σκοπός
- το πάθος και το κίνητρο
- η ενίσχυση της υπομονής και της επιμονής
- η συνεργασία
- ο αναστοχασμός
- η αξιοποίηση του απρόσμενου
- η ελευθερία έκφρασης νέων ιδεών
- το κλίμα αποδοχής και ασφάλειας
Αντίθετα την εμποδίζουν..
- η λογοκρισία
- η κριτική
- η επίκριση
- η ρουτίνα
- ο φόβος αποτυχίας
- η έλλειψη αυτοπεποίθησης
- ή έλλειψη εξάσκησης
- η έλλειψη δέσμευσης και ενθουσιασμού
- η αρνητική στάση
- η ανυπομονησία
Προσπαθείστε να μην αποθαρρύνετε τη δημιουργικότητα με εκφράσεις όπως..
- “Το έχεις ήδη προσπαθήσει!”
- “Είναι Τρελό”
- “Δεν θα δουλέψει”
- “Είναι χαζή ιδέα”
- “Δεν το έχεις ξαναπροσπαθήσει”
- “Δεν είναι πρακτικό”
- “Δεν μπορείς να το κάνεις”
- “Δεν έχει ξαναγίνει”
Προσπαθήστε να δίνετε συνεχώς ευκαιρίες στα παιδιά αλλα και στον εαυτό σας να φαντάζεται, να δημιουργεί έξω από τα συνηθισμένα όρια.
Μη ξεχνάτε, δεν θα πρέπει να υπάρχει όριο στη φαντασία!
Μπορείτε να διαβάσετε το παρόν άρθρο και μέσω της πλατφόρμας Youtube σε μορφή βίντεο:
Συγγραφή: Κατερίνα Γκουρνέλου, Παιγνιοθεραπευτρια, Κοινωνική Λειτουργός
Επιμέλεια: Δημήτρης Μπαλτούμας, ΟΤ, SI, CBT
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Duffy, B. (2006). Supporting Creativity and Imagination in the Early Years. Open University Press.
Wang, S. (2009). The Power of Magical Thinking. Research Shows the Importance of Imagination in Children’s Cognitive Development. The Wall Street Journal.
Gustafson Κ. (2016) The importance of imagination (or lack thereof) in artificial, human and quantum decision making.
Μαρτυρίες γονέων
Η μικρή σας ζητάει συνέχεια, ξεκινάμε από το σπίτι και σε όλη τη διαδρομή μας λέει να πάμε στο Δημήτρη.
A.K.Είχαμε απογοητευτεί μετά την διάγνωση του γιατρού, η Γεωργία μας εξήγησε πως μπορούμε να δουλέψουμε με την Σ. για να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες της και πραγματικά, καταφέραμε πολλά πράγματα.
M.M.Όλες οι μαμάδες έχουν να πουν τα καλύτερα για εσάς, να μας πείτε τι κάνετε στα παιδιά και σας αγαπάνε τόσο πολύ.
Κ.Σ.Άνθρωποι εμπιστοσύνης, που μπορείς να βασιστείς.
Γ.Τ.Τα παιδάκια στο Αγρίνιο είναι τυχερά που έχουν τέτοιους θεραπευτές.
Π.Π.Το παιδί περιμένει πως και πως να έρθει να παίξετε μαζί.
Μ.Α.
