Προγράμματα Παρέμβασης
Εντατική Αλληλεπίδραση
Το πρόγραμμα Εντατικής Αλληλεπίδρασης είναι μια προσέγγιση στην οποία ο ειδικός είναι η βασική εκπαιδευτική πηγή καθώς χρησιμοποιώντας τις εκφράσεις προσώπου, τη φωνή και τη γλώσσα του σώματος εμπλέκει τον εκπαιδευόμενο σε μια εξελικτική ακολουθία δραστηριοτήτων κοινωνικής αλληλεπίδρασης.Ο βασικός άξονας της προσέγγισης αφορά τις Θεμελιώδεις Αρχές της Επικοινωνίας:
- Χρήση και κατανόηση οπτικής επαφής
- Χρήση των εκφράσεων του προσώπου
- Κατανόηση των εκφράσεων του προσώπου
- Εναλλαγή σειράς σε ανταλλαγές συμπεριφοράς
- Ανάπτυξη της ικανότητας και της απόλαυσης να προσέχει κάποιον
- Χρήση και κατανόηση της φυσικής επαφής
- Χρήση και κατανόηση της γλώσσας του σώματος
- Χρήση και κατανόηση της μη λεκτικής επικοινωνίας
- Χρήση λεκτικοποιήσεων με νόημα ή ανάπτυξη της ομιλίας
- Ρύθμιση της συγκέντρωσης και προσοχής
Οι δραστηριότητες αυτές παρέχουν στο άτομο με επικοινωνιακές και μαθησιακές δυσκολίες τη δυνατότητα να μάθει τις προ – γλωσσικές δεξιότητες της επικοινωνίας, όπως είναι η αλληλεπίδραση με τους άλλους, η εναλλαγή σειράς , η χρήση και κατανόηση της βλεμματικής επαφής, η χρήση και κατανόηση των εκφράσεων του προσώπου και το μοίρασμα της προσοχής. Η μέθοδος σχεδιάστηκε έτσι ώστε να ενισχύει την επικοινωνία σε ανθρώπους που δεν έχουν αναπτύξει ή έχουν αναπτύξει ελάχιστα τις δεξιότητες αλληλεπίδρασης. Από την άλλη πλευρά, αφορά ανθρώπους – παιδιά και ενήλικες – που εμφανίζουν επικοινωνία η οποία όμως στερείται λειτουργικότητας.
Αισθητηριακή Ολοκλήρωση
Σύμφωνα με την Ayres η αισθητηριακή ολοκλήρωση είναι η οργάνωση των αισθήσεων για λειτουργική χρήση. Οι αισθήσεις μας, μας δίνουν πληροφορίες για τη φυσική κατάσταση του σώματός μας και του περιβάλλοντος γύρω μας. Οι αισθήσεις διαχέονται στον εγκέφαλο, όπως το νερό σε μία λίμνη. Πολυάριθμες αισθητηριακές πληροφορίες εισέρχονται στον εγκέφαλο κάθε στιγμή και αυτός τις εντοπίζει, τις ξεχωρίζει και τις βάζει σε σειρά.
Αυτές οι αισθήσεις δεν προέρχονται μόνο από τα μάτια και τα αυτιά μας, αλλά από κάθε σημείο στο σώμα μας. Έχουμε μια ειδική αίσθηση η οποία ανιχνεύει τη δύναμη της βαρύτητας στο σώμα μας και τις κινήσεις του σώματός μας σε σχέση με τη γη.
Ο εγκέφαλός μας πρέπει να οργανώσει όλες αυτές τις πληροφορίες ώστε να μπορούμε να κινηθούμε σωστά και να συμπεριφερθούμε ομαλά. Έτσι ο εγκέφαλος εντοπίζει, ξεχωρίζει και βάζει στη σειρά τις αισθητηριακές πληροφορίες, όπως ακριβώς και ένας τροχονόμος καθοδηγεί τα κινούμενα αυτοκίνητα στο δρόμο. Όταν αυτές οι πληροφορίες ρέουν με έναν σωστό και οργανωμένο τρόπο, ο εγκέφαλος μπορεί να τις χρησιμοποιήσει για να σχεδιάσει την αντίληψη, τις συμπεριφορές και να προωθήσει τη μάθηση. Όταν όμως, η ροή είναι μη οργανωμένη, η ζωή μοιάζει με ένα δρόμο σε μποτιλιάρισμα.
Η Αισθητηριακή Ολοκλήρωση πραγματοποιείται από εξειδικευμένους Εργοθεραπευτές με βασικό στόχο την ωρίμανση και οργάνωση του παιδιού, επιλέγοντας τις κατάλληλες δραστηριότητες που σχετίζονται με τις αισθητηριακές εμπειρίες που αποζητά το κάθε παιδί.
Συνθεραπεία
Η Συνθεραπεία Λογοθεραπείας και Εργοθεραπείας, αφορά το συνδυασμό των προσεγγίσεων της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης, από την πλευρά της Εργοθεραπείας και της Εντατικής Αλληλεπίδρασης και της προώθησης της κοινωνικής επικοινωνίας, από τη σκοπιά της Λογοθεραπείας, ενώ συμβαίνουν ταυτόχρονα μέσα στη θεραπευτική συνεδρία.
Η άμεση συνεργασία των δύο ειδικοτήτων, δημιουργεί ένα αποτελεσματικό πλάνο παρέμβασης, με κεντρικούς άξονες την ενίσχυση των δεξιοτήτων επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης του παιδιού με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος, αλλά και τη βελτίωση της λειτουργικότητάς του στην καθημερινότητα. Βασικός στόχος είναι η ταχύτερη γενίκευση και μεταφορά των δεξιοτήτων πέραν των ορίων της θεραπευτικής αίθουσας.
Πρόγραμμα Πρώιμης Παρέμβασης Portage
Το πρόγραμμα πρώιμης παρέμβασης Portage, αποτελεί ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που αφορά οικογένειες παιδιών προσχολικής ηλικίας, με αναπτυξιακές δυσκολίες και δυσκολίες στη συμπεριφορά. Αρχικά σχεδιάστηκε για να παρέχει κατ’ οίκον υποστήριξη, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί και η εφαρμογή του σε ειδικά πλαίσια.
Οι βασικοί άξονες του προγράμματος είναι:
- Το γρηγορότερο που θα ενταχθεί ένα παιδί σε παρέμβαση, τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η παρέμβαση.
- Οι γονείς γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα το παιδί τους και είναι οι πρώτοι και οι κυριότεροι “δάσκαλοι” για τα παιδιά τους.
- Φυσικό περιβάλλον μάθσησης για ένα παιδί απότελεί το σπίτι ή άλλα δομημένα περιβάλλοντα.
- Τα μέσα και οι στρατηγικές παρέμβασεις είναι μοναδικά και εξατομικευμένα στις ανάγκες του παιδιού και της οικογένειας.
- Τα παιδιά με δυσκολίες στην ανάπτυξη είναι παιδιά πρώτα απ’ όλα και έχουν τις βασικές ανάγκες και δικαιώματα που έχουν όλα τα παιδιά.
- Τα παιδιά πρέπει να ενθαρρύνονται να κατακτούν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους.
Το Portage λειτουργεί υποστηρικτικά και δεν αντικαθιστά τις θεραπευτικές παρεμβάσεις που χρειάζεται ένα παιδί. Ο ρόλος του είναι υποστηρικτικός προς τους γονείς, βασιζόμενο στο καθημερινό πρόγραμμα της οικογένειας και αποτελεί έναν ολιστικό τρόπο υποστήριξης του παιδιού από την οικογένεια.
Πρόγραμμα M.O.R.E.
Το M.O.R.E. αποτελεί μία εξειδικευμένη μέθοδο που αφορά την Αισθητηριακή Ολοκλήρωση για το στόμα. Μέσω της μεθόδου αυτής, με συγκεκριμενες τεχνικές και αντικείμενα ενισχύεται η αισθητικότητα και κινητικότητα του στόματος, η επικοινωνία, η βελτίωση της στασης του σώματος, η αυτορρύθμιση, ενώ ενισχύεται και η προσοχή. Η μέθοδος πραγματοποιείται από πιστοποιημένους Εργοθεραπευτές, Λογοθεραπευτές και Φυσικοθεραπευτές.
TEACCH – Θεραπεία και Εκπαίδευση Παιδιών με Αυτισμό και Διαταραχές Επικοινωνίας
Το TEACCH αποτελεί ένα πρόγραμμα εναλλακτικής εκπαίδευσης, για παιδιά με διαταραχές του αυτιστικού φάσματος, που ενσωματώνει παρεμβάσεις σε περιβάλλον, ημερήσιο πρόγραμμα και αντικείμενο εργασίας, και επικοινωνία. Βασικός άξονας του προγράμματος είναι η δομημένη διδασκαλία, μέσω της οποίας οργανώνεται το φυσικό περιβάλλον και το ημερήσιο πρόγραμμα, έτσι ώστε να είναι ξεκάθαρο και να παρέχει ένα πλαίσιο ασφάλειας το παιδί με αυτισμό.
Οι μέθοδοι διδασκαλίας είναι:
- η δόμηση του περιβάλλοντος της τάξης
- το ημερήσιο πρόγραμμα δραστηριοτήτων
- το σύστημα εργασίας
- το δομημένο εκαπιδευτικό υλικό
Η χρήση οπτικών υλικών, αποτελούν σημαντικά και αποτελεσματικά μέσα, που επιτρέπουν στους ανθρώπους με αυτισμό να κατανοούν ευκολότερα τις αλλαγές, αλλά και να αναπτύσσουν αποτελεσματικά την ομαλή πορσαρμογή τους στο ημερήσιο πρόγραμμα.
Πρόγραμμα ΜΑΚΑΤΟΝ
Το πρόγραμμα MAKATON είναι ένα εξαιρετικά ευέλικτο επικοινωνιακό – γλωσσικό πρόγραμμα που υποστηρίζει συνολικά τις δεξιότητες επικοινωνίας λόγου και ομιλίας, με ομιλία, νοήματα και σύμβολα, προσαρμοσμένο στις ανάγκες των χρηστών. Είναι ένα πρόγραμμα που μπορεί να εφαρμοστεί σε διάφορα επίπεδα και μπορεί να υποστηρίξει ανθρώπους, τους οποίους το επικοινωνιακό και γλωσσικό έλλειμμα εμποδίζει σημαντικά στο να αλληλεπιδράσουν κατάλληλα με τον περιβάλλοντα κόσμο.
Απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες και σε όλες τις διαγνωστικές ομάδες που παρουσιάζουν δυσκολίες επικοινωνίας, κατανόησης, καθυστέρηση λόγου και ομιλίας (όπως Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή, Σύνδρομο Υπερκινητικότητας και Ελλεμματικής Προσοχής, Ειδικές Γλωσσικές Διαταραχές, Γνωστικές Μειονεξίες, Εγκεφαλική Παράλυση κλπ.), ενώ ακόμη μπορεί να λειτουργήσει υποστηρικτικά και σε παιδιά που παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες.
Αποτελεί ένα ευέλικτο και πολυαισθητηριακό πρόγραμμα, με το οποίο οι χρήστες αποκτούν σημαντικά πλεονεκτήματα γιατί μπορούν:
- να επικοινωνήσουν βασικές ανάγκες
- να μεταδώσουν συναισθήματα
- να κατανοήσουν τα αιτήματα των άλλων
- να μοιραστούν σκέψεις και εμπειρίες
- να κατονομάζουν αντικείμενα, ενέργειες
- να δομούν το πρόγραμμά τους
- να κάνουν επιλογές
- να λαμβάνουν μέρος σε κοινωνικές περιστάσεις
- να κατανοούν, να περιγράφουν και να δομούν κείμενα
- να συμμετέχουν σε διάλογο
Η φιλοσοφία του προγράμματος, για να στηρίξει τις ελλιπείς επικοινωνιακές και γλωσσικές δομές των αιτούντων, είναι η ενίσχυση των επικοινωνιακών και γλωσσικών δομών με εκπαιδευτικά μέσα που βασίζονται σε οπτικά μοντέλα.
πηγή MAKATON Hellas
Κοινωνικές Ιστορίες και Ιστορίες συζήτησης μέσω κόμικ – Social stories and comic strip conversations
«Μια κοινωνική ιστορία περιγράφει μια κατάσταση,
μια δεξιότητα ή ιδέα που σχετίζεται με κοινωνικές καταστάσεις,
προοπτικές και κοινές απαντήσεις με συγκεκριμένο
τρόπο γραφής και ειδική δομή» C.Grey
Οι Κοινωνικές Ιστορίες αποτελούν μία μέθοδο διδασκαλίας κοινωνικών δεξιοτήτων σε ανθρώπους που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού. Πρόκειται για κείμενα που προσφέρουν ακριβείς πληροφορίες για κοινωνικές καταστάσεις που δυσκολεύουν το άτομο να επεξεργαστεί και να κατανοήσει. Συνήθως, αποτελούνται από οπτικοποιημένο υλικό, για τη διευκόλυνση της κατανόησής του από το άτομο στο οποίο απευθύνεται, χωρίς ωστόσο να είναι απαραίτητο. Η κάθε ιστορία καταγράφεται από τον εκπαιδευτή/θεραπευτή μαζί με τον γονέα ή τον άνθρωπο και είναι εξατομικευμένη γαι τις ανάγκες του.
Πέραν της κατανόησης των κοινωνικών καταστάσεων, οι Κοινωνικές Ιστορίες μπορεί να προετοιμάσουν τον άνθρωπο για μία επικείμενη αλλαγή, για κάτι που πρόκειται να συμβεί, το οποίο δεν αποτελεί μέρος της ρουτίνας του.
Οι Ιστορίες συζήτησης μέσω Κόμικ, απευθύνονται σε ανθρώπους με κοινωνικές δυσκολίες, ιδιαίτερα σε αυτούς με Υψηλής λειτουργικότητας Αυτισμό ή σύνδρομο Asperger.
Χρησιμοποιούνται με στόχο:
- την κατανόηση των κανόνων που διέπουν μία συζήτηση
- την αύξηση της κοινωνικής κατανόησης
- την κατανόηση των εξωλεκτικών και μη λεκτικών κοινωνικών σημάτων
- την ενίσχυση της ενσυναίσθησης
Πρακτικά, με τη χρήση απλών σκίτσων, απεικονίζονται συνομιλίες μεταξύ δύο ή περισσοτέρων ανθρώπων. Παρουσιάζουν μία συνεχόμενη επικοινωνία, η οποία αναφέρεται στο παρελθόν, το παρόν ή το μέλλον, αποτυπώνοντας ωστόσο, πέραν του τι λέγεται κατά τη συζήτηση, πληροφορίες που αφορούν πράξεις ή ακόμα και τι μπορεί να σκέφτεται κάθε άνθρωπος που λαμβάνει μέρος στο διάλογο.
